Jonge held Ben van Gelder van internationale allure
CONCERTRECENSIE. Ben van Gelder Quintet, Bimhuis Amsterdam, 21 november 2011
beeld: Thomas Huisman
door: Jan Jasper Tamboer
Er valt wat voor te zeggen om te werken vanuit de traditie en daar nieuwe elementen aan toe te voegen. Een componist als Benjamin Britten werd hierom echter gekritiseerd, hij zou niet avant-gardistisch en revolutionair genoeg zijn. Altsaxofonist Ben van Gelder is zonder twijfel sterk geankerd in de jazzgeschiedenis, maar of hij hier wezenlijk nieuwe aspecten aan verleent?
Het kwintet van saxofonist Ben van Gelder met pianist Aaron Parks en contrabassist Rick Rosato in het Bimhuis.
Dat is misschien wat te veel gevraagd van de pas 22-jarige muzikant en componist, die als een van de belangrijkste jazztalenten van nu aan torenhoge verwachtingen moet voldoen. Het is al heel bijzonder dat hij op zo'n jonge leeftijd over een sterk persoonlijk geluid beschikt. Die sound wordt gekenmerkt door ingetogenheid en ruimtelijkheid. Hij bereikt met zijn instrument een velours klank, die intact blijft van laag naar hoog en van zacht tot hard. Te horen is, dat hij schatplichtig is aan zijn leermeester Lee Konitz, maar zijn eigen handschrift voert de boventoon en zal zich alleen maar verder blijven ontwikkelen.
Van Gelder opent met een eigen nummer, 'Guiding Principles', met zijn stemmige karakter een gewaagde keuze. Het is opgebouwd rond een eenvoudig basmotiefje, maar al gauw worden de ingenieuze gelaagde structuren duidelijk. Het tweede stuk krijgt meer vaart mee, maar heeft een wat kabbelend karakter. 'Countdown' van John Coltrane krijgt in de uitvoering van vanavond een milde variant, de scherpe hoeken van het origineel zijn er afgehaald. Later zal 'We See' van Thelonious Monk een bewerking krijgen, die aanmerkelijk ronder klinkt dat het oorspronkelijke stuk.
In de eerste set zitten de muzikanten nog enigszins vast in bevangenheid en voorzichtigheid. In de meer up-temponummers wil het maar niet gaan swingen, of het moet zijn door de uitbundige inbreng van vibrafonist Peter Schlamb, wiens aanwezigheid en verrichtingen ook visueel iets te bieden hebben. Van Gelder is de bescheidenheid zelve, waarmee hij je voor hem inneemt. Pianist Aaron Parks is bedachtzaam op de toetsen en lijkt op het podium uit hetzelfde hout gesneden als de bandleider. Plukbassist Rick Rosato en drummer Craig Weinrib met zijn klassieke techniek spelen fijn, maar kunnen niet dat beetje extra bieden.
Ben van Gelder Quintet presenteerde in het Bimhuis hun nieuwe album Frame of Reference.
Dat gebeurt wel in het gedeelte na de pauze, dat een losheid en betrekkelijke bravoure kent, die nodig zijn voor een goede swing. In het nummer van Monk lijkt er iets open te barsten. Regelmatig laat Van Gelder het werk aan het trio met piano, en Parks laat horen dat hij over een veel groter notenarsenaal beschikt dan hij voordien liet horen. De rustigere nummers lijken doorleefder. Van Gelder lijkt zijn introversie enigszins af te schudden met luchtig aaneengeregen notenreeksen, maar blijft afrekenen met het cliché van de scheurende sax.
Het optreden in het Bimhuis vormt eigenlijk de presentatie van het album 'Frame of Reference', maar Van Gelder refereert daar weinig aan. Slechts een keer zegt hij dat er cd's te koop zijn, verder noemt hij het niet. Wederom een bewijs dat de man zich niet wil opdringen. Dat hoeft ook niet, zolang hij zich met zijn uitzonderlijke talenten maar aan de wereld wil blijven tonen.
