INTERVIEW
door: Mischa Beckers









"Het improviseren met de stem sluit heel goed aan bij wie ik ben".


De carrière van de jonge Duits-Afghaanse zangeres Simin Tander verloopt voorspoedig. Vorig jaar won ze de Young VIP Award en volgde de bijbehorende tournee, ze deed een Jazzimpuls tour en stond in binnen– en buitenland op gevestigde podia en festivals met onder meer Eric Vloeimans en Jeroen van Vliet en natuurlijk met haar eigen kwartet. Haar debuutalbum ‘Wagma’ verscheen in april en ontving lovende recensies. Vrijdag opent Simin Tander met haar kwartet het jazzseizoen van Porgy en Bess in Terneuzen. Daarna gaat het richting China voor een tournee. Druk dus, maar ze legt graag uit hoe haar bijzondere manier van zingen tot stand kwam.

‘Music is an almost sacred space in which I can be me’, schrijft de zangeres op onder meer haar website. Een statement dat op een aantal manieren is uit te leggen: kan ze via, of met haar muziek dingen beter uitdrukken dan op een andere manier, of is de muziek zelfs een vlucht uit de werkelijkheid? “Eigenlijk is het allebei maar het woord vlucht klinkt mij iets te negatief in de oren”, zegt Tander. “Al toen ik een jaar of zeven of acht was, was zingen voor mij iets heel persoonlijks en intiems. Meestal zong ik voor mezelf, of mijn familie en hoewel ik altijd een uitbundig kind was durfde ik nooit in het openbaar te zingen. Zonder dat ik mij er toen van bewust was kon ik bij het zingen al datgene uitdrukken waarvoor in het gewone leven, en in mijzelf, geen ruimte was. Waarschijnlijk was dat ook de reden dat het zo moeilijk voor mij was om met mijn zang naar buiten te treden. Mogelijke kritiek op mijn zingen zou ik toen meteen als kritiek op de meest eerlijke kanten van mijn persoonlijkheid hebben opgevat. De muziek en mijn stem gaven en geven mij een gevoel van veiligheid, geven mij de kans om bij mijn kern te komen en vragen er ook tegelijk om. Naast de veiligheid is er dus ook steeds de uitdaging omdat ik alleen dan muziek kan maken als ik in verbinding met mijzelf sta. De werkelijkheid eiste op momenten (te) veel van mij als kind en puber waardoor het zingen inderdaad ook een betere werkelijkheid werd, een plek waarin ik rust en vrijheid vond. Daarnaast leefde in mij altijd al een groot verlangen om op een podium te staan en mijn zingen met mensen te delen. Ik was bang voor kritiek van buiten en tegelijk kon ik deze angst meteen loslaten als ik op een podium mocht staan. Zij noemden mij altijd een ‘podiumbeest’”.











"In vrijere benaderingen van de jazz, gecombineerd met andere stijlen, voel ik me thuis".


De manier waarop Simin Tander haar stem gebruikt is bijzonder. Ze creëert er een breed pallet aan geluiden mee. Dat verraadt een natuurlijke aanleg en de zangeres bevestigt dat ze met haar stem al vroeg aan het ontdekken en experimenteren was. “Ik ben altijd al nieuwsgierig en creatief geweest wat mijn stem betreft. Ik herinner me bijvoorbeeld dat ik op jonge leeftijd het geluid van een wasmachine imiteerde en het leuk vond om stemmen na te doen. Het zingen begon bij mij met Whitney Houston, soulmuziek en pas later toen ik een puber werd ontdekte ik via mijn moeder Al Jarreau. Waarschijnlijk raakte ik gewoon gefascineerd door de creatieve, speelse manier hoe hij met zijn stem omgaat. Zonder dat ik het door had zong ik zijn improvisatie in het nummer ‘Spain’ mee toen ik op de achterbank in de auto van mijn moeder zat. Het improviseren met de stem sluit gewoon heel goed aan bij wie ik ben. Ik hou van de vrijheid en het avontuur en functioneer vaak beter als ik spontaan moet improviseren dan als ik iets heel precies moet voorbereiden, ook buiten de muziek, in het dagelijks leven”.

Zanglessen nam ze pas vanaf haar negentiende. In eerste instantie klassieke lessen, puur voor de zangtechniek. Immers, ze wist al vroeg: “ik wil zingen!”, maar niet hoe het aan te pakken. Een jaar voordat Tander haar studie aan het conservatorium begon zong ze in een bandje en kreeg lessen in jazzzang, muziektheorie en piano. Eén en ander kreeg langzaam structuur en haar passie kreeg ook een concreet doel, namelijk het studeren op een conservatorium. “In die tijd had ik verschillende baantjes om alle lessen te kunnen financieren. Ik zong wel nog standards maar eigenlijk was het voor mij al duidelijk dat ik mij in vrijere benaderingen van de jazz, gecombineerd met andere stijlen beter thuis voel. Door veel uit te proberen, te luisteren en ook door goede techniek en improvisatielessen - van Frans Vermeerssen - heb ik mijn stem ontwikkeld en leren kennen. Uiteindelijk was ik steeds meer in staat om dat uit te drukken wat in mij zit. Naast het doen en studeren is het toch vooral belangrijk om je echt open te stellen voor alle facetten van je persoonlijkheid. De grootste inspiratiebron ben je toch zelf”.

Componeren
Simin Tander concentreert zich op sterke vocale melodieën en het lijkt soms alsof die geen of weinig begeleiding nodig hebben. Hoe ontstaan haar composities eigenlijk? “Ik vind zelf dat er wel instrumenten bij horen om het compleet te maken. Als ik componeer zit ik achter de piano en begin met een klein idee, melodie, harmonie of gewoon een baslijn. Meestal zing ik er meteen bij omdat ik dan weet of het iets is of niet. Best traditioneel eigenlijk. Ik schrijf lead sheets die afhankelijk van het nummer ook al een arrangement hebben. Het is wel zo dat nooit alles 100% vast staat. Bij sommige nummers laat ik bewust meer ruimte en bedenk geen arrangement. Ik heb geluk en werk met ontzettend creatieve musici samen, natuurlijk maak ik daar ook gebruik van!”











Albumhoes 'Wagma' gefotografeerd door Meinke Klein.


Wanneer haar muzikale invloeden ter sprake komen volgt een flinke opsomming van artiesten variërend van Maria Callas tot Sting, van Brian Blade tot Maria João en van Björk tot Wayne Shorter. Natuurlijk zijn het allemaal unieke artiesten en is het onmogelijk van zo'n lijst te generaliseren, maar er lijken wat 'clusters' in te zitten zoals sterke improvisatoren, sterke vocalisten en sterke ‘pop song’ performers. “Ik heb er nog nooit zo bij stil gestaan maar dat klopt! Als ik het lijstje zo bekijk zie ik wel meteen mezelf, juist omdat het artiesten uit echt verschillende genres zijn. In mijn eigen muziek probeer ik dus juist deze twee kanten met elkaar te verenigen en er één van te maken: de vrijere vorm van improvisatie, het grensovertredende en het zingen van simpele, echte songs. Wat deze artiesten voor mij allemaal hebben is een authentieke diepgang in de muziek. Ik heb echt van hun allemaal iets geleerd!”

Azië
Vanaf 25 september gaat Tander met haar kwartet naar China op tour. “Mijn ‘Azië debuut’ - heel erg spannend en leuk”. Meerdere concerten in China en Hong Kong staan op de rit met als highlight een concert op het ‘International Jazzfestival Hong Kong’ op 1 oktober. Maar er is meer: “Ik werd door een Spaanse delegatie van jazzprogrammeurs en de Buma Cultuur in Nederland uitgekozen om op 4 en 5 november twee concerten op festivals in Spanje te verzorgen. Het is bedoeld om de Nederlandse jazz in Spanje te promoten onder de naam ‘Jazzexpeditie’. Verder heb ik naast mijn eigen album ‘Wagma’ nog een andere cd samen met de Israëlische gitarist, David Golek uitgebracht. Het project heet ‘Folksongs from another land’ en bestaat uit composities van David waarvan één in het Hebreeuws. Ik ga drie concerten doen met een project van het Labyrint Ensemble onder de leiding van de Amerikaanse componist David Dramm. Zij bewerken het repertoire van de eerste Velvet Underground-plaat op een heel eigen manier en arrangeren het voor een kleurrijke samenstelling. De drie concerten vinden plaats op 26 oktober (Amersfoort), 22 november (Haarlem) en op 24 november (Bimhuis Amsterdam). In december doe ik aan een experimenteel toneelproject van ‘Solaris Music’ in Amsterdam mee en verder ga ik aan de slag met het schrijven van nieuw repertoire voor mijn kwartet en de volgende plaat!”

• Simin Tander treedt vrijdag 16 september op in Porgy en Bess, Terneuzen. Opening nieuw seizoen en cd-presentatie.
• Website Simin Tander

Zie ook:

• 14-04-11 Simin Tander - Wagma (cd-recensie)