De gezamenlijke ontmoeting vindt plaats in hartje Amsterdam waar gitarist Reinier Baas ons gastvrij ontvangt in zijn appartement. De titel van zijn album Homunculus is eenvoudiger te onthouden dan de bandnaam ‘Reinier Baas & The More Socially Relevant Jazz Music Ensemble’. Dat hij daar niet van wakker ligt past bij de eigenzinnige jongen die als handelskenmerk twee verschillende sokken draagt.

De jongste van het gezelschap is altsaxofonist Ben van Gelder, die op 18-jarige leeftijd naar New York vertrok om aan de New School University te studeren. Hoewel Van Gelder deel uitmaakt van Reinier Baas & TMSRJME is ook hij bezig met zijn eerste plaat Frame Of Reference die hij opnam in de Big Apple.

Pianist Thierry Castel en altsaxofonist Jasper van Damme vormen samen met drummer Mark Schilders en bassist Sven Happel het Castel/Van Damme Quartet. De winnaars van de Dutch Jazz Competition 2010 lanceerden tijdens de Young VIP tour hun album Argentinian Freakshows dat lovende recensies ontving en spelen dit jaar op het North Sea Jazz Festival.

“Toen ik op het conservatorium kwam wist ik net wie Charlie Parker was, zegt Van Damme, ik kan me goed herinneren dat ik na een half jaar dacht te begrijpen hoe het zat met al die nootjes, maar in werkelijkheid begreep ik er geen reet van!” Castel valt hem bij en legt uit dat je eerst de regels moet kennen en basisvaardigheden dient te bezitten voordat je je eigen ding kunt ontwikkelen.

Toch hebben de jongens nooit het gevoel gehad op een instituut te zitten waar ze een zware opleiding volgden. “Dat was wel anders op de Manhattan School of Music, vertelt Baas die een half jaar in New York studeerde. We kregen daar zulke bizarre opdrachten! Ik heb daar nog geen twee maten voor mezelf kunnen schrijven.”

 
Thierry Castel, Ben van Gelder, Jasper van Damme.

Visie
Over het schrijven heeft Reinier Baas een duidelijke visie: “Ik probeer mezelf beperkingen op te leggen waardoor ik nieuwe ideeën ontwikkel. Zo word ik gedwongen uit mijn comfort zone te stappen en out of the box te denken.” Thierry Castel benadrukt dat voor hem de balans tussen het mathematische en muzikale aspect essentieel is: “Ik hou niet van kicks in dertien die geen muzikale functie hebben. Het moet muziek blijven. Maar er zijn ook momenten dat ik helemaal geen zin heb in concepten. Dan wil ik gewoon schrijven wat ik mooi vind.”

Waarom Van Damme tot nu toe slechts één stuk heeft geschreven wil hij wel even toelichten. “Het voelde als een gelukstreffer. Ik had geen zin om saxofoon te studeren en ging achter de piano zitten. Toen rolde Sandsong er zo maar uit. Dat is me daarna nooit meer gelukt. Momenteel is dat mijn grootste frustratie. Als ik iets geschreven heb vind ik het niet goed genoeg en gooi het weg. Zo sterven veel van mijn liedjes een ongeboren dood”, verklaart hij.

Een opvallend gegeven is dat deze jonge musici zich grotendeels laten inspireren door klassieke componisten als Ravel, Händel en Chopin. Thierry Castel: “Ik kan echt een kick krijgen van klassieke muziek, dat is mijn grootste inspiratiebron voor het schrijven en staat haaks op wat mij inspireert qua spel. Dan vind ik Oscar Peterson de beste: altijd smaakvol en technisch perfect.” Reinier Baas noemt Kurt Rosenwinkel en Jesse van Ruller als inspirators maar ziet ook een uitdaging in het bewerken van een stuk van Stravinsky: “Het is een interessante opgave om zoiets te spelen met een kwartet. Het gaat er uiteindelijk om wat je er zelf mee doet.”

Dat persoonlijke ontwikkeling samengaat met ambitie en inspiratie wordt duidelijk als Van Gelder saxofonist John Coltrane aanhaalt. “Momenteel ben ik op zoek naar wat mij raakt. Op de plaat Ballads draait het voornamelijk om sound. Hoewel Coltrane super virtuoos kan spelen kiest hij er in dit geval juist niet voor.”

Genieten
Ben van Gelder ziet zijn album als een onmisbaar visitekaartje: “Het voelt als een stap in de goede richting en biedt de mogelijkheid om gigs te regelen en media-aandacht te krijgen. Daarnaast is het voornamelijk  een artistieke uitdaging om vijftig minuten muziek achter elkaar te zetten waar je zelf naar kunt luisteren.” Zijn collega’s zijn het volledig met hem eens en bekennen nog zelden naar hun album te luisteren. “Genieten kan ik niet meer, dat is heel jammer, betreurt Thierry Castel, zo’n album kun je maar beter beschouwen als een momentopname, net als een foto.”

In de toekomst wil Van Gelder meer klarinet spelen en schrijven voor grote bezettingen. “Mij lijkt het fantastisch om iets wat ik achter mijn pianootje verzonnen heb uitgevoerd te zien worden door het Concertgebouworkest”, zegt Castel, die sinds kort ook pianist is bij Wouter Hamel en meeschreef aan zijn nieuwe album.

“Na het maken van mijn eerste plaat ben ik verslaafd geraakt!, roept Baas enthousiast, ik kan niet wachten tot de volgende! Natuurlijk is het ook heel gaaf om rond te komen van de muziek die ik leuk vind. Het biedt mij de mogelijkheid om de wereld te zien en leuke mensen te ontmoeten. Daar ben ik dankbaar voor”, benadrukt hij. Jasper van Damme gaat binnenkort zes maanden studeren in Philadelphia bij saxofonist Dick Oatts en voegt daaraan toe: “Ik wil ook schrijven en verder ontdekken wie ik ben. Maar misschien blijf ik daar de rest van m’n leven wel mee bezig...”

• Ben van Gelder - Reinier Baas - Jasper van Damme en Thierry Castel
• Foto's © Eddy Westveer, behalve Ben van Gelder © Jelmer de Haas.