CONCERTRECENSIE. VLEK, Paradox Tilburg, 27 april 2011.
beeld: Stef Mennens
door: Rinus van der Heijden

VLEK is de naam, een groep Brabantse musici die zich verenigde toen twee jaar geleden werd gevierd dat Tilburg tweehonderd jaar stadsrechten had. Sindsdien trad VLEK nauwelijks op, maar manifesteerde het septet zich voornamelijk als huisorkest van Paradox en de Verkadefabriek in Den Bosch. Dat is onterecht, want VLEK ontwikkelde zich in de korte tijd van zijn bestaan tot een opmerkelijk fenomeen.

Het Brabantse VLEK riep bij vlagen herinneringen op aan de muziek van Pink Floyd, met onder meer Bart van Dongen, Edward Capel en Jacq Palinckx.

Daarvan getuigde het concert deze avond in thuishaven Tilburg, waar het ensemble een soort Grootste Hits bracht. VLEK is een alleseter, die grasduint in hedendaagse gecomponeerde- en geïmproviseerde muziek, bigbandklanken, popmuziek en Amerikaanse amusementsmuziek. Dit alles smaakvol gemengd, voorzien van originele invalshoeken en gedrenkt in speelplezier en vakmanschap.

Voor dit laatste element staat de bezetting van VLEK borg: Edward Capel op saxofoons en klarinet, Jeroen Doomernik op trompet, Hans Sparla op trombone, Jacq Palinckx op gitaar, Bart van Dongen op toetsen en elektronica, Bert Palinckx op contrabas en Pascal Vermeer op slagwerk. Musici die stuk voor stuk een verschillende achtergrond hebben en binnen VLEK samensmelten als een soepel draaiend symfonie-orkest. Plus – en dat is niet geheel onbelangrijk – zorgt de groep voor eigen composities. Die even originele namen meekregen als de muziek klinkt: ‘Herenleed in Simpelveld’, ‘Tijd voor een appelflap’ en ‘De Boom’ bijvoorbeeld.

Of ‘Lemelerveld’ van Bert Palinckx, waarmee VLEK het concert opende: na een kort intro bleek het een mooie blues, gedragen door een lijzige trombone, die meteen de toon van het optreden zette. Nummertje twee was ‘Homeless’ van Edward Capel, waar  VLEK vol gas gaf in een vrije groepsimprovisatie, waaruit het orgelpunt van Bart van Dongen letterlijk oprees. In ‘Herenleed in Simpelveld’ (Bart van Dongen) leek VLEK enigszins op het Willem Breuker Kollektief: in een steeds sneller wordende ruiterdraf moest de gitaar van Jacq Palinckx het bijna afleggen tegen de voortdenderende toetsen, contrabas en slagwerk.


Contrabassist Bert Palinckx met slagwerker Pascal vermeer. VLEK met op de voorgrond trombonist Hans Sparla. Jeroen Doomernik.

In ‘This Things Sucks Two’ leek ‘Cirrus Minor’ van Pink Floyd voorbij te komen, maar was het uiteindelijk Edward Capel op sopraansaxofoon, die de toverachtige sfeer van gitaar en toetsen ‘verstoorde’. In ‘I Nose You’ brak het eerbetoon aan Pink Floyd echter daverend door, omdat toetsen en gitaar hier zich door niemand lieten afleiden. En dan toch maar grazend in de weiden van de popmuziek, werd ook ‘Back to Black’ van Amy Winehouse aangeraakt, een arrangement van Bert Palinckx, waarin de trompet de rol van de zangeres overnam.

Schitterend was ‘De Boom’ van Bart van Dongen. De melancholie droop er van de natte bladeren, terwijl even later de wind diezelfde bladeren als haren op een kalend hoofd in de war bracht. ‘De Boom’ is een indringend melodieus stuk, vooral door de inzet van trombone en trompet. Als je zou kunnen hóren hoe een boom zich tot het duister verhoudt, dan flikte VLEK dit duivelskunstje in het groepsspel. 

Uiterst toepasselijk werd afgesloten met ‘Vrolijk de duisternis in’ van Jacq Palinckx. Burt Bacharach en Sergio Mendes vochten om voorrang en het kon niet uitblijven dat er ook nog een toegift moest komen: ‘Song Sung Long’ van Carla Bley. Móest, want de Amerikaanse is een lichtend voorbeeld voor de Tilburgse School, die zich aan het begin van de jaren zeventig in deze stad manifesteerde en binnen VLEK een centrale plaats inneemt.

De rol van popmuziek bij VLEK is bijzonder. Waar andere improvisatoren zich min of meer rechtstreeks beroepen op werk van bijvoorbeeld Sting of Björk, weeft dit orkest enkel zelf afgeleide sferen door zijn muziek. Van Pink Floyd bijvoorbeeld, wiens ‘See Emily Play’ wel niet passeerde, maar er wel herinneringen aan opriep. Waarin Syd Barrett zingt: ‘There is no other day/Let's try it another way/You'll lose your mind and play’. Vervang Pink Floyd door VLEK en je bent waar je wezen moet.

• VLEK bestaat uit: Edward Capel - Jeroen Doomernik - Hans Sparla - Jacq Palinckx - Bart van Dongen - Bert Palinckx - Pascal Vermeer