NORTH SEA JAZZ FESTIVAL, zondag 15 juli 2007
Joshua Redman Trio, Ornette Coleman Quintet, Dave Holland Quintet
beeld: Geneviève Ruocco
door: Mischa Andriessen

Volgens Plato’s veel geparafraseerde grotparabel spiegelt kunst ons schimmen voor in plaats van de werkelijkheid die oneindig veel kleurrijker is. Waar het echt om gaat, ontgaat ons. Elke luisteraar, zelfs elke liefhebber van Ornette Colemans muziek is zo’n grotbewoner. Hij raakt al dan niet begeesterd door ’s mans wonderbaarlijke manier van spelen, maar blijft gissen naar de precieze betekenis. Het verhaal dat Ornette Coleman vertelt, is zo eigenzinnig dat het onbegrijpelijk blijft. De luisteraar moet het doen met momenten van inzicht, maar die zijn al zo speciaal dat die paar ogenblikken zeer, zeer kostbaar zijn.

Joshua Redman, Ornette Coleman en Dave Holland op de laatste dag North Sea 

Ornette Coleman Quintet: bizarre en zeldzaam zuivere schoonheid
De onorthodoxe manier waarop hij zijn plastic altsax en meer nog de viool en trompet bespeelt, is legendarisch. Het geworstel met die instrumenten maakt de urgentie van zijn muziek voelbaar. Er is geen andere manier, hij kan alles zo zeggen wat hij te zeggen heeft. De bizarre schoonheid van zijn composities is bijna vijftig jaar na zijn debuut wel op grote schaal erkend. Toch bleek tijdens het optreden van de zevenenzeventig jarige nog eens overdonderend duidelijk hoe groot de communicatieve kracht van Colemans muziek is. Ondanks of misschien wel dankzij zijn ondoorgrondelijke idioom krijgt hij de sensatie van noodzakelijkheid met hangen en wurgen overgebracht op het publiek. Na een optreden is hij letterlijk leeg gespeeld en ook al verdwijnen er nog altijd mensen na het eerste nummer, het publiek ervaart volop hoe bijzonder dit geschenk is. Na afloop van het concert betuigde het dan ook minutenlang zijn dankbaarheid.

Ornette Coleman, Al Macdowell en Charnett Moffett  

Vorig jaar verscheen “Sound Grammar”  een veel geprezen cd waarop Coleman met twee fantastische bassisten speelt: Tony Falanga en Greg Cohen. Omdat het adagium “Never change a winning team” vloekt met alles waar Coleman voor staat, trad hij in Rotterdam met maar liefst drie bassisten aan. In plaats van Cohen speelden Charnett Moffett en Al MacDowell die beide al vaker deel uitmaakten van Colemans band. Onder aanvoering van de energieke drummer Denardo Coleman, die net als vader met veel meer inzet dan vaardigheid speelt, creëerden de drie bassisten een bizar klanklandschap waarin Falanga zelfs de eerste cellosonate van Bach wist te verweven. Coleman zat op een stoel vooraan op het podium en speelde afwisselend sax, viool en trompet. Vaak ultrakorte solo’s een paar tonen op het ene, dan een paar op het andere instrument. Waarom het zo moet, begrijpt waarschijnlijk alleen hijzelf, maar naarmate het concert vorderde, werd steeds duidelijker dat het zo moet. Domweg omdat het niet anders kan.

Zoals wel vaker bij optredens van dergelijke oude grootheden, had het einde van het concert op North Sea iets van een plechtig afscheid. Na een hartverscheurend uitvoering van “Lonely woman” in de toegift, bedankte de breekbare Coleman het publiek door bijna iedereen op de eerste rij een hand te geven. Toen de schok; viel hij? Nee hij knielde. Hij knielde voor het publiek dat even de adem inhield en zich realiseerde dat het andersom had gemoeten.

Dave Holland Quintet:  Perfectie als tussenstation
Het zou niet verbazingwekkend zijn als er zondagavond de nodige drumstellen, contrabassen en trombones bij het grofvuil hebben gestaan. Technisch gezien nadert het Dave Holland Quintet de perfectie en het lijkt er niet op dat het de eindhalte is. De vijf muzikanten zijn zo ongeveer het tegendeel van Ornette Coleman. Daar waar de oude vernieuwer alles wat hij in zijn macht heeft, moet inzetten om zijn bijzondere ideeën verklankt te krijgen, kennen de leden van Hollands band wat vaardigheid betreft geen enkele beperking. Drummer Nate Smith loopt zelfs het risico dat hij te begaafd wordt. Monet ging op een gegeven moment met links schilderen omdat hij het met rechts te goed kon en voor Smith is een dergelijke ruil misschien geen gekke suggestie. Hij ontwikkelt zich in zo’n hoog tempo dat drummen straks mogelijk geen enkele uitdaging meer voor hem is.

Nate Smith en Chris Potter. Ook Lee Konitz verzorgde een concert op North Sea.

Dat zoveel instrumentbeheersing niet automatisch tot indrukwekkende muziek leidt, toonde de laatste cd “Critical mass” aan. Een tegenvallende plaat waarop knap maar niet heel geïnspireerd gemusiceerd wordt. Live was dat gelukkig heel anders. De set bestond voor het grootste deel uit nummers van die nieuwste plaat, maar de uitvoering was vele malen energieker. Bovendien kregen alle muzikanten nog meer de ruimte om hun heel speciale gaven te etaleren. Elke solo zoog de aandacht van het publiek moeiteloos naar zich toe. Dave Holland speelt al jaren met vibrafonist Steve Nelson, trombonist Robin Eubanks en saxofonist Chris Potter. Nate Smith is als laatste bij de band gekomen, maar ook hij draait al weer heel wat jaren mee. Dat deze vijf musici al zo veel samen hebben gespeeld is heel duidelijk hoorbaar.

Het Dave Holland Quintet klinkt als een goed geoliede machine die goddank niet mechanisch overkomt. In tegendeel; de muziek is energiek en door de pakkende melodieën zeer toegankelijk. Het knappe in de muziek van dit kwintet is dat alle structuren in de composities transparant blijven zonder dat de muziek voorspelbaar wordt. Als dan in vergelijking met de studio-opnamen de versnelling een, twee tandjes hoger wordt geschakeld, wordt het Dave Holland Quintet onweerstaanbaar.

Joshua Redman Trio: serieuze concurrentie voor Snoop Dogg
Wat leuk dat jullie in zulke grote getale naar mijn optreden zijn gekomen, wel wat sneu voor Snoop Dogg. Met een tekst van gelijke strekking heette Joshua Redman het publiek op North Sea welkom en later hintte hij nogmaals naar het omstreden optreden van de rapper.

Joe Lovano en Miquel Zenon te gast bij het Joshua Redman Trio. 

Het is een tijd stil geweest rond Joshua Redman. De ironie van het lot wilde dat vader Dewey die door Joshua in populariteit ver voorbij was gestreefd, met zijn overlijden vorig jaar weer in de belangstelling kwam te staan, terwijl van Joshua weinig werd vernomen. Dat de saxofonist dit jaar weer voor North Sea was geboekt, was goed nieuws en nog verheugender was het dat Redman met bassist Reuben Rogers en drummer Antonio Sanchez, beide ijzersterk, in het uitdagende trio-format aantrad.

Sanchez bewees eerder dit jaar bij Scott Colley al dat deze bezetting hem op het lijf geschreven is. Hij is een energieke drummer die echter niet de boventoon voert, maar met zijn stevige drive de andere musici sterk stimuleert. Rogers heeft eenzelfde stuwende manier van spelen en een bijzonder goed oor voor de ruimte in muziek. Alle drie de musici, Redman niet in het minst, hadden er zichtbaar zin, hetgeen resulteerde een opmerkelijk gedreven optreden. Met een surplus aan techniek en inzet werd een gevarieerde set gebracht die grote indruk maakte.

Er was een even terecht als geslaagd eerbetoon aan Sonny Rollins, die met “Way out west” destijds de standaard voor een dergelijk trio zette. “Wagon wheels” was een van de vele hoogtepunten in een opvallend gevarieerde set die voornamelijk bestond uit materiaal van Redmans net verschenen cd “Back east”. Speciaal voor het festivalgevoel waren er twee gastoptredens die leidde tot fraaie saxofoonduels met twee giganten op hun instrument: Miquel Zenon op alt en Joe Lovano op tenor. De verhalen over eindeloze jamsessies in het hotel waar de muzikanten verblijven, zijn legendarisch, maar voor het overgrote deel van de North Sea bezoekers ontoegankelijk. Op deze manier pikte het publiek er toch iets van mee en kon iedereen die met pijn in het hart het optreden van de sterrenformatie SF Jazz Collective had laten schieten, thuis toch nog vertellen dat ze Joe Lovano hadden zien spelen. De hoofdrol eiste Joshua Redman zelf op met zijn innemende persoonlijkheid en aanstekelijke spel. Jammer dat Snoop dat niet heeft kunnen zien.

Eind goed al goed
Er was van te voren veel kritiek op de programmering van North Sea. Ten dele was en is die terecht. De kwaliteit is niet alle geprogrammeerde artiesten evident en het jazz-aandeel blijft op bepaalde festivaldagen te laag. Aan de andere kant; de mogelijkheid om op een dag Ornette Coleman, Chris Potter, Joe Lovano, Miquel Zenon en Joshua Redman te horen blazen, is en blijft uniek.

• Deze NSJF-recensie is de laatste in een reeks van zes
• North Sea Jazz website